Voldoen aan de behoeften van een veranderende industrie

In de afgelopen 30 jaar hebben aardbeientelers enorme verbeteringen aangebracht in het productieproces, in eerste instantie door met veen- en daarna met kokossubstraten te werken. Maar het gebruik van deze substraten wordt steeds ingewikkelder. Om milieuredenen is de wetgeving rond het winnen van veen bijvoorbeeld aangescherpt. Maar milieubewuste telers zijn ook zelf op zoek naar meer duurzame oplossingen. Daarom is Genson een onderzoek gestart naar mogelijke duurzame oplossingen voor de toekomst. Hiervoor doet het bedrijf proeven met verschillende substraten, waaronder steenwol- en houtvezelsubstraten.

“Met de steenwolproeven zijn we nu drie jaar bezig,” legt Elke uit, “Natuurlijk zijn er nog dingen die we kunnen verbeteren, maar over het algemeen blijkt uit resultaten van de geteste substraten dat steenwol veel potentie heeft.”

Waarom is steenwol zo’n goede oplossing? “Tijdens het uitvoeren van een proef passen we verschillende parameters, zoals het voedingsschema en het watergehalte, continu aan. Op deze manier proberen we te bepalen hoe de we fruitproductie van een plant kunnen optimaliseren. Met steenwol kun je dat heel snel en precies doen. Daarbij is het ook nog eens een heel milieuvriendelijke oplossing.”

"Steenwol heeft een aantal belangrijke eigenschappen die de productie helpen verbeteren," voegt Business Support Export Market bij Grodan Maarten Coelen toe. Voordat hij bij Grodan werkte was hij meer dan tien jaar eigenaar van een aardbeienkwekerij.

"Voordelen zijn voornamelijk de stuurbaarheid, de hygiëne en het feit dat steenwol geen voedingsstoffen opslaat, waardoor de plant deze direct opneemt. Daarnaast heeft steenwol. een relatief laag waterverbruik en is dat water relatief makkelijk te recyclen. Daar komt bij dat er verschillende end-of-life oplossingen zijn voor steenwol. In Nederland wordt 100% van de gebruikte steenwol al gerecycled.”

Een ander belangrijk onderdeel van deze testfase is het onderzoek naar de vermeerdering (opkweek) van de aardbeiplanten. Hier komt Elke’s expertise op het gebied van bloemonderzoek goed van pas. “Bloemonderzoek” legt ze uit, “ is microscopisch onderzoek waarbij je kijkt naar bijvoorbeeld hoe ver een zich ontwikkelende tros al in de plant heeft gevormd. Ook kijk je hoeveel bloemen de plant heeft en of het een meer generatieve of meer vegetatieve plant is. Tijdens het proces van vermeerdering kun je de plant ook sturen, bijvoorbeeld door middel van voeding meer of minder bloemen te ontwikkelen. Op die manier kun je de plant laten groeien die de kweker voor ogen heeft. ”

Als het gaat over wat steenwol nu precies zo'n sterke ‘kandidaat’ maakt, duikt het woord ‘stuurbaarheid’ steeds weer op. Stuurbaarheid is de mate waarin je parameters nauwkeurig kunt wijzigen. Bijvoorbeeld, het watergehalte in het substraat in reactie op veranderende klimaatsomstandigheden. Of het niveau en de samenstelling van de voeding. Doordat er geen vast aantal voedingsstoffen in steenwol is opgenomen, is het geheel volledig stuurbaar. Niet onbelangrijk, want als bepaalde voedingsstoffen in het substraat worden gefixeerd, zoals in andere traditioneel gebruikte substraten, is het erg moeilijk om te zien hoeveel voedingsstoffen precies worden vrijgemaakt en wanneer dit gebeurt. Op die manier kun je dus niet goed het effect meten van de veranderingen die je tijdens de proeven aanbrengt.

Een ander belangrijk aspect van deze proeven zijn de sensoren. “Het eerste jaar hebben we zeker ook proeven gedaan met sensoren”, bevestigt Elke. “Deze zijn cruciaal
voor het monitoren van bijvoorbeeld het watergehalte en de EC-waarden. Om het water in de mat te krijgen heb je ook een druppelsysteem nodig. Kortom, het gebruik van sensoren en steenwol vereist gewoon een heel andere manier van denken over telen.”

"Precies!" zegt Business Development Manager bij Grodan Thomas Peters enthousiast. “De aardbeienwereld moet veranderen. De koplopers in de sector weten dat al heel goed. En wij geloven dat steenwol een rol kan spelen in die verandering.”

De druk om te veranderen komt overigens ook van buiten de sector. In de nabije toekomst worden alle bedrijven verplicht een gesloten watersysteem te hebben. Gezien de restricties op het gebied van landbouw en de groeiende vraag van consumenten naar lokale productie, is het waarschijnlijk dat gesloten telen een steeds grotere rol zal gaan spelen binnen de aardbeienteelt. Genoeg redenen dus waarom er behoefte is aan een nieuw groeimedium voor aardbeien. Steenwol lijkt tot nu toe aan veel van de vereisten te voldoen.

Maar uiteindelijk zijn de productieresultaten natuurlijk doorslagggevend. "De proefresultaten voor zowel klasse I- als klasse II-vruchten zijn veelbelovend", zegt Elke. "We kijken ook naar zaken als kneuzing, textuur, smaak en zoetheid (brix). Steenwol scoort op al deze punten goed." Tijdens de proeven heeft het ras Favori een aantal zeer positieve resultaten laten zien, bijvoorbeeld met een productie van meer dan 10 kg verkoopbaar fruit per lopende meter (6,1 kg Klasse I).

Maar zoals elke goede wetenschapper blijft Elke terecht voorzichtig. “Ik geloof dat steenwol de potentie heeft om te bereiken wat nodig is, vooral als je kijkt naar het aspect duurzaamheid. Maar er is nog veel onderzoek nodig. Niet alleen in vermeerdering en productie, maar ook wat betreft de technische kant van de zaak. Momenteel gebruiken we de Grodan matten bijvoorbeeld in traditionele goten, maar voor commerciële productie met steenwol is dat waarschijnlijk niet ideaal. We weten nu wat de voordelen zijn van steenwol als substraat, nu moeten we nog de meest optimale manier vinden om er ook gewassen op te telen.”